Logo

ГИПОТАЛАМО ГИПОФИЗАРНАЯ НЕЙРОСЕКРЕТОРНАЯ СИСТЕМА ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ ЭКСТРЕМАЛЬНЫХ ФАКТОРОВ

Authors

  • Шукурова Дилором Баходыровна

    ассистент кафедры физиологии, Самаркандский Государственный Медицинский Университет, Узбекистан
    Author
  • Хамраева Шахзода Шодиевна

    студент Самаркандского Государственного Медицинского Университета
    Author

Keywords:

gipotalamus, gipofiz, stress, moslashuv, gormonlar, ekstremal omillar, neyrosekretsiya, kortizol, adrenokortikotrop gormon, tiroidni rag‘batlantiruvchi gormon, gipoksiya, metabolizm, endokrin boshqaruv, fiziologik moslashuv, gomeostaz.

Abstract

Gipotalamo-gipofizar neyrosekretor tizimi organizmning moslashuv jarayonlarini tartibga solishda muhim rol o‘ynaydi, nerv va endokrin boshqaruvi o‘rtasidagi muvozanatni ta’minlaydi. Stress, jismoniy yuklamalar, harorat o‘zgarishi, gipoksiya va atrof-muhitning toksik ta’siri kabi ekstremal omillar uning faoliyatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Stressorlarning ta’siriga javoban, bu tizim neyroendokrin boshqaruv mexanizmlarini faollashtirib, gomeostazni saqlash va organizmning noqulay sharoitlarga moslashishini ta’minlaydi. Ushbu tizimning ishlashidagi muvozanatsizlik metabolizm va immun tizimi buzilishlariga, shuningdek, surunkali stress, depressiya va endokrin kasalliklar kabi patologiyalarning rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Ushbu maqolada gipotalamo-gipofizar tizimining ekstremal sharoitlarga moslashuv mexanizmlari, turli omillarning gormon sekretsiyasiga ta’siri va bu tizimning uzoq muddatli buzilish oqibatlari ko‘rib chiqiladi. Ushbu jarayonlarni o‘rganish stress bilan bog‘liq buzilishlarning oldini olish va ularni korrektsiya qilish bo‘yicha samarali strategiyalarni ishlab chiqishga yordam beradi

References

1. Sapolsky R.M., Romero L.M., Munck A.U. (2000). How do glucocorticoids influence stress responses? Integrating permissive, suppressive, stimulatory, and preparative actions. Endocrine Reviews, 21(1), 55-89.

2. Kalsbeek A., Palm I.F., La Fleur S.E., et al. (2012). SCN outputs and the hypothalamic balance of life. Journal of Biological Rhythms, 27(4), 257-267.

3. Chrousos G.P. (2009). Stress and disorders of the stress system. Nature Reviews Endocrinology, 5(7), 374-381.

4. Selye H. (1976). The Stress of Life. McGraw-Hill.

5. McEwen B.S. (2007). Physiology and neurobiology of stress and adaptation: Central role of the brain. Physiological Reviews, 87(3), 873-904.

6. Rivier C., Vale W. (1984). Influence of corticotropin-releasing factor on reproductive functions in the rat. Science, 224(4648), 889-891.

7. Herman J.P., Cullinan W.E. (1997). Neurocircuitry of stress: Central control of the hypothalamo-pituitary-adrenocortical axis. Trends in Neurosciences, 20(2), 78-84.

Downloads

Published

2025-04-05