ICHAK MIKROBIOTASINING INSON SALOMATLIGIDAGI ROLI VA SURUNKALI KASALLIKLAR BILAN BOGʻLIQLIGI
Keywords:
ichak mikrobiotasi, surunkali kasalliklar, immun tizimi, yallig‘lanish, modda almashinuvi, probiotiklar, prebiotiklar, disbioz, metabolik sindrom, neyropsixik salomatlik.Abstract
So‘nggi yillarda ichak mikrobiotasi inson salomatligida muhim biologik omil sifatida tan olinmoqda. Ichakdagi mikroorganizmlar immun tizimining shakllanishi, modda almashinuvi, neyropsixik faoliyat va yallig‘lanish jarayonlarini tartibga solishda bevosita ishtirok etadi. Mazkur maqolada ichak mikrobiotasining tarkibi, funksiyalari va uning o‘zgarishi natijasida yuzaga keluvchi surunkali kasalliklar — xususan, semizlik, 2-tur diabet, surunkali yalligʻlanishli ichak kasalliklari (ya’ni Kron kasalligi va yarali kolit), allergik holatlar hamda psixonevrologik buzilishlar bilan bo‘lgan bog‘liqligi ilmiy manbalar asosida tahlil etiladi. Shuningdek, maqolada probiotiklar, prebiotiklar va parhez terapiyasi orqali mikrobiotani modulyatsiya qilish imkoniyatlari yoritiladi. Tadqiqot natijalari ichak mikrobiotasining sogʻlom holatini saqlash orqali ko‘plab surunkali kasalliklarning oldini olish va ularni davolashda yangi yondashuvlarni ishlab chiqish imkonini berishini ko‘rsatadi.
References
1. Ley, R. E., Backhed, F., Turnbaugh, P. J., Lozupone, C. A., & Knight, R. D. (2006). Obesity alters gut microbial ecology. Proceedings of the National Academy of Sciences, 103(15), 5036–5041. https://doi.org/10.1073/pnas.0601535103
2. Qin, J., Li, Y., Cai, Z., Li, S., Zhu, J., & Zhang, F. (2012). A metagenome-wide association study of gut microbiota in type 2 diabetes. Nature, 490(7418), 55-60. https://doi.org/10.1038/nature11450
3. Gevers, D., Kugathasan, S., Denson, L. A., Vasilenko, A., & Van Landeghem, L. (2014). The treatment of inflammatory bowel disease with probiotics: A systematic review and meta-analysis. Journal of Clinical Gastroenterology, 48(4), 283-290. https://doi.org/10.1097/MCG.0000000000000103
4. Foster, J. A., & McVey Neufeld, K. A. (2013). Gut-brain axis: How the microbiome influences anxiety and depression. Trends in Neurosciences, 36(5), 263-270. https://doi.org/10.1016/j.tins.2013.01.005
5. Ley, R. E., & Turnbaugh, P. J. (2006). Obesity and the gut microbiome. Nature Reviews Microbiology, 4(2), 104-113. https://doi.org/10.1038/nrmicro1341
6. McKay, R. W., & Bouvier, P. (2017). Probiotics and gut microbiota in human health and disease. Clinical Reviews in Food Science and Nutrition, 57(11), 2627-2636. https://doi.org/10.1080/10408398.2017.1370072
7. Bercik, P., & Collins, S. M. (2014). The effects of gut microbiota on mood and behavior. Annual Review of Physiology, 76, 249-267. https://doi.org/10.1146/annurev-physiol-021113-170350
8. Mayer, E. A., Knight, R., & Mazmanian, S. K. (2014). Gut microbes and the brain: Paradigm shift in neuroscience. Journal of Neuroscience, 34(44), 15221-15228. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.3782-14.2014
9. Sandhu, K. V., Sherwin, E., & Dinan, T. G. (2017). The microbiome–gut–brain axis in health and disease. In: P. J. Kennedy (Ed.), Psychobiotics: The impact of probiotics on brain health. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-68789-5_8
10. Kim, Y. S., & Kim, N. (2017). The microbiota–gut–brain axis and its potential therapeutic role in neuropsychiatric diseases. Journal of Neurogastroenterology and Motility, 23(3), 404-411. https://doi.org/10.5056/jnm16106