OILADAGI NIZOLAR VA ULARNING BOLANING O‘Z-O‘ZINI BAHOLASHIGA TA’SIRI
Keywords:
Oila nizolari,bolaning o‘z-o‘zini baholashi,psixologik salomatlik,ruxiy holat,ijtimoiy munosabatlar,tarbiya uslublari,emotsional rivojlanish,konfliktli muhit,bola psixologiyasi,ota-ona munosabatlari.Abstract
Mazkur maqolada oiladagi nizoli vaziyatlarning bolalar shaxsiy rivojlanishiga, xususan, ularning o‘z-o‘zini baholash darajasiga ta’siri psixologik jihatdan tahlil qilinadi. Oila — bolaning birinchi ijtimoiy muhitidir va undagi ijobiy yoki salbiy holatlar bolaning ruhiy barqarorligi, o‘ziga bo‘lgan ishonchi, atrof-muhitga munosabati kabi jihatlariga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Nizoli oilalarda o‘sayotgan bolalarda o‘z-o‘zini baholash darajasi odatda past bo‘lib, bu ularning akademik faoliyati, ijtimoiy moslashuvi hamda emotsional rivojlanishiga salbiy ta’sir qiladi. Maqolada oilaviy mojarolarning bola ongida shakllanadigan psixologik himoya mexanizmlari, xavotir, o‘zini aybdor his qilish, o‘zini past baholash kabi holatlar asosida izoh beriladi. Shuningdek, bolalarda sog‘lom o‘z-o‘zini baholashni shakllantirishda psixologik yordam ko‘rsatish usullari va oilaviy muhitni sog‘lomlashtirish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Tadqiqotlar asosida real misollar keltirilib, xulosalar chiqariladi.
References
1. Freud, Z. (1990). Psixoanaliz va shaxsiyat nazariyasi. Toshkent: “Fan” nashriyoti. – B. 45–67.
2. Adler, A. (2004). Shaxs va jamiyat. Moskva: Eksmo. – B. 112–134.
3. Erikson, E. (1996). Shaxsiyat rivojlanishining psixologik bosqichlari. Nyu-York: Norton. – B. 71–89.
4. Rogers, K. (2002). Shaxsiy o‘sish va insoniy potentsial. Moskva: Refl-Buk. – B. 54–76.
5. Bandura, A. (1977). Ijtimoiy o‘rganish nazariyasi. Englewood Cliffs: Prentice-Hall. – B. 88–101.
6. Parsons, T. (1991). Ijtimoiy tizimlar va oila instituti. London: Routledge. – B. 203–224.
7. Sukhomlinskiy, V.A. (1980). Oila va bola tarbiyasi. Moskva: Pedagogika. – B. 98–112.
8. Amonov, Sh. (2010). Oilaviy tarbiya psixologiyasi. Toshkent: O‘zbekiston. – B. 47–65.
9. Bronfenbrenner, U. (2005). Inson rivojlanishining ekologik tizimlari. San-Fransisko: Freeman. – B. 132–158.
10. Qodirova, T. (2018). Bolalarda ijtimoiy-emotsional rivojlanish va oilaviy omillar. Toshkent: “Ilm Ziyo”. – B. 33–52.
11. Saidova, Z. (2021). “Oilaviy nizolar va bolalar psixologiyasi.” // Psixologiya va pedagogika muammolari, №4. – B. 15–21.
12. Abdukarimova, G. (2020). “O‘z-o‘zini baholashda oilaning ta’siri.” // O‘zbekiston pedagogik axborotnomasi, №2. – B. 55–60.