KORXONADA MATERIALLAR HARAJATLARINI NAZORAT QILISH VA HISOBINI TAKOMILLASHTIRISH YO‘LLARI
Keywords:
materiallar, buxgalteriya hisobi, xarajatlar nazorati, ishlab chiqarish, avtomatlashtirish, hisob siyosati.Abstract
Ushbu maqolada ishlab chiqarish faoliyatini yuritayotgan xo‘jalik yurituvchi subyektlarda materiallar xarajatlarini hisobga olish va ularni nazorat qilishning hozirgi holati, buxgalteriya hisobining mazmuni, tashkiliy va metodik tamoyillari chuqur o‘rganiladi. Ayniqsa, material zaxiralarini boshqarish jarayonida hisob yuritish tizimidagi kamchiliklar, ularni keltirib chiqaruvchi omillar, va bu kamchiliklarni bartaraf etish yo‘llari tahlil etiladi. Shuningdek, amaliyotda mavjud bo‘lgan qator muammolar — materiallar hisobining kechiktirib yuritilishi, sarflar asoslanmaganligi, ombor harakatlarida aniq hujjatlashtirishning yetishmasligi va nazorat mexanizmlarining sustligi kabi masalalar maqolada alohida ko‘rib chiqiladi.
Materiallar harajatlarini nazorat qilish jarayonini takomillashtirishda avtomatlashtirilgan buxgalteriya dasturlarining joriy etilishi, real vaqt rejimida ma’lumotlarni qayd etish, inventarizatsiya tizimini mustahkamlash hamda ishlab chiqarish sarflarini normativ asosda tahlil qilish zarurligi asoslab beriladi. Shuningdek, maqolada moddiy javobgarlik tamoyillarini kuchaytirish, tahliliy hisobotlarni yuritish va ichki audit amaliyotlarini faollashtirish orqali hisob tizimining ishonchliligini oshirish masalalari ham yoritiladi[1].
Maqolaning asosiy maqsadi — ishlab chiqarish bilan shug‘ullanuvchi korxonalarda materiallar harajatlari bo‘yicha hisob va nazorat tizimini zamonaviy talablar asosida tashkil etish, mavjud kamchiliklarga ilmiy-amaliy yondashuv asosida yechimlar taklif qilishdir. Natijada korxona xarajatlarining samaradorligi oshadi, moliyaviy resurslardan oqilona foydalaniladi hamda umumiy iqtisodiy natijalar ijobiy tomonga o‘zgaradi.
References
1. O‘zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi Qonuni. 2021-yil 6-apreldagi O‘RQ–682-son.
2. O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi (yangi tahrir). – Toshkent, 2020.
3. Mehnat kodeksi, yangi tahrir – 2023-yil 1-apreldan kuchga kirgan.
4. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 24-fevraldagi PQ–4611-sonli “Buxgalteriya hisobi va audit tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori.
5. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 14-sentabrdagi 439-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Buxgalteriya hisobining milliy standartlari”.
6. MSFO (IFRS) xalqaro moliyaviy hisobot standartlari to‘plami. – Toshkent: Moliya vazirligi nashriyoti, 2023.
7. Karimov Sh., Axmedov M. “Buxgalteriya hisobi nazariyasi”. – Toshkent: “Fan va texnologiya”, 2022.
8. Bekmurodov A.M., Jo‘rayev M.A. “Sanoat korxonalarida buxgalteriya hisobi”. – Toshkent: “Iqtisodiyot”, 2020.
9. Yo‘ldoshev M.M. “Moliyaviy hisobot va tahlil”. – Toshkent: “IQTISOD-MOLIYA”, 2021.
10. Raximov R. “Buxgalteriya hisobining asoslari”. – Samarqand: SamDU, 2020.
11. Beknazarov S.B. “Korxona iqtisodiyoti va boshqaruvi”. – Toshkent: “Iqtisodiyot”, 2023.
12. Vaxabov A.V. “Menejment asoslari”. – Toshkent: “Iqtisodiyot”, 2019.
13. Nazarov Q.T. “Material resurslaridan samarali foydalanish yo‘llari”. – Buxoro, 2021.
14. www.lex.uz – O‘zbekiston Respublikasi qonunlari va normativ-huquqiy hujjatlari portali.
15. www.stat.uz – O‘zbekiston Respublikasi Statistika agentligining rasmiy veb-sayti.
16. www.norma.uz – Buxgalteriya va soliq hisobi bo‘yicha axborotlar portali.
17. www.mf.uz – O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining rasmiy sayti.
18. www.ifrs.org – Xalqaro moliyaviy hisobot standartlari rasmiy sayti (IFRS).
19. www.audit.gov.uz – O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasi rasmiy sayti.
20. www.1c.uz – 1C buxgalteriya dasturlari va avtomatlashtirish bo‘yicha rasmiy portal.
21. Bakhtiyorovich, Ismonov Khurshidbek, and Ruziyev Nuriddin Mukhammadaliyevich. "Pairing, Their Own Aspects and Corresponding Methods of Work with Pairing in the Autocad Software." International Journal on Orange Technologies 3.12 (2021): 211-216.
22. qizi Abduraimova, Muazzamoy Abduqodir. "PERSPEKTIVA." INTERNATIONAL CONFERENCES. Vol. 1. No. 11. 2022.
23. Xurshidbek, Ismonov, Rustamov Umurzoq, and Abduraimova Muazzamoy. "MARKAZIY VA PARALLEL PROYEKSIYA ORTOGONAL PROYEKSIYALAR VA MODELNI KO ‘RINISHLARI." Educational Research in Universal Sciences 1.4 (2022): 70-81.
24. Ismonov, Xurshidbek Baxtiyorivich, and Muazzamoy Abduqodir qizi Abduraimova. "ORTOGONAL PROYEKSIYALAR VA MODELNI KO ‘RINISHLARI." Educational Research in Universal Sciences 1.3 (2022): 288-296.
25. Qizi, Abduraimova Muazzamoy Abduqodir. "PROJECTION AND AXONOMETRY."
