TARBIYADA MEHR-OQIBAT, HURMAT VA E’TIQOD QADRIYATLARI
Keywords:
mehr-oqibat, hurmat, e'tiqod, qadriyat, tarbiya, shaxs kamoloti, axloqiy tarbiya, ijtimoiy ongAbstract
Mazkur maqolada inson shaxsini kamol toptirishda mehr-oqibat, hurmat va e'tiqod qadriyatlarining tarbiyadagi o‘rni chuqur tahlil etiladi. Qadriyatlar insonning axloqiy va ruhiy barkamolligini ta’minlovchi asosiy omil sifatida ko‘riladi. Jumladan, A. Avloniy “Tarbiya biz uchun hayot-mamot masalasidir” deb bejizga aytmagan, zero tarbiya fazilatlarning avlodlarga uzatilish vositasidir (Avloniy, 1992, 15-bet). Forobiy esa hurmatni aql va yurak uyg‘unligi sifatida talqin qiladi (Forobiy, 1993, 62-bet), bu esa tarbiyaning nafaqat tashqi xulq, balki ichki e’tiqod bilan bog‘liqligini ko‘rsatadi. Vygotskiyning fikricha, bolaning shaxsiy rivojida ijtimoiy muhitdagi mehr va hurmat asosiy vosita hisoblanadi (Vygotsky, 1978, 56-bet).
Maqolada ilmiy-pedagogik manbalar, islomiy qarashlar va zamonaviy psixologik yondashuvlar asosida mazkur qadriyatlarning tarbiyadagi amaliy ifodasi ko‘rib chiqiladi. Nussbaumning (2011) insoniy imkoniyatlar yondashuvi asosida ta’limda axloqiy qadriyatlarni shakllantirish zarurati asoslanadi (Nussbaum, 2011, 112-bet). Shuningdek, Hasanboyev (2019) oila va tarbiyada e’tiqodning rolini yoritadi (41-bet). Ushbu manbalar orqali muallif bugungi avlodni nafaqat bilimli, balki axloqli, e’tiqodli va mehrli inson qilib voyaga yetkazishda bu qadriyatlarning qanday o‘rni borligini chuqur yoritadi.
References
1. Avloniy, A. (1992). Tarbiya nazariyasi. Toshkent: Fan.
2. Forobiy, A.N. (1993). Axloq va siyosat. Toshkent: Sharq.
3. G‘ulomov, D., Qodirov, S., & Rahmonov, M. (2020). Ta'lim va tarbiya metodikasi. Toshkent: Pedagogika.
4. Hasanboyev, N. (2019). Ma’naviyat asoslari. Toshkent: Ma’naviyat.
5. Nussbaum, M. (2011). Creating Capabilities. Harvard University Press.
6. Vygotsky, L.S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
7. Qur’oni Karim. (2023). Oliy Imron surasi, 104-oyat.