MARKAZIY OSIYODA TRANSPORT-LOGISTIKA TIZIMI: MUAMMOLAR VA YECHIMLAR

Abstract

Logistika zamonaviy ishlab chiqarish tizimlarining muhim tarkibiy qismi bo‘lib, makroiqtisodiy rivojlanishda muhim rol o‘ynaydi. Rivojlangan mamlakatlarda umumiy logistika xarajatlari YaIMning taxminan 10 foizini tashkil etsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda bu ko‘rsatkich yanada yuqoriroq. Xarajatlardan tashqari, logistika samaradorligi ishlab chiqarish va ayirboshlash jarayonlariga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu maqolada transport tizimlarini rivojlantirishning nazariy va metodologik asoslari, shuningdek, milliy va xalqaro tadqiqotlar tahlil qilinadi. Ayniqsa, dengiz yo‘llariga chiqish uchun bir necha davlatlar orqali o‘tishga majbur bo‘lgan Markaziy Osiyo mamlakatlari, xususan O‘zbekiston kabi dengizga chiqish yo‘li bo‘lmagan davlatlarning duch kelayotgan muammolari o‘rganiladi. Mintaqaning eskirgan temir yo‘l tizimi va tashkiliy to‘siqlar kabi logistika infratuzilmasidagi samaradorlik yetishmovchiligi iqtisodiy o‘sishga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Mintaqadagi transport va logistika tizimlarini yaxshilash uchun TRACECA, CAREC va Xitoyning “Bir kamar, bir yo‘l” kabi xalqaro tashabbuslar tahlil qilinadi. Shuningdek, O‘zbekistonning Transafg‘on temir yo‘li loyihasi kabi tashabbuslari mintaqa uchun iqtisodiy va geosiyosiy foydalar va’da qilayotganiga alohida urg‘u beriladi. Shu bilan birga, ushbu loyihalar oldidagi moliyalashtirish, texnologik modernizatsiya va geosiyosiy murakkabliklar kabi muammolar ham ko‘rib chiqiladi.