RAQAMLI SENZURA VA TARIXNI MANIPULYATSIYA QILISH MUAMMOSI
Keywords:
raqamli senzura, axborot xavfsizligi, internet nazorati, siyosiy manipulyatsiya, ijtimoiy tarmoqlar, Oʻzbekiston, global tendensiyalar, ma’lumot boshqaruvi, hukumat nazorati, internet erkinligi..Abstract
Ushbu maqolada raqamli senzura va axborot xavfsizligi masalalari, uning jamiyat va siyosatga ta’siri hamda global va Oʻzbekiston tajribasida qanday namoyon boʻlayotgani tahlil qilinadi. Internet texnologiyalarining rivojlanishi axborot erkinligini kengaytirish bilan birga, hukumat va tashkilotlar tomonidan nazorat qilish imkoniyatlarini ham oshirdi. Ayniqsa, raqamli senzura davlatlar tomonidan ma’lumot oqimini boshqarish va ijtimoiy tarmoqlarni nazorat qilish vositasi sifatida ishlatilmoqda. Maqolada Oʻzbekistonda axborot xavfsizligi, senzura tizimlari, ijtimoiy tarmoqlardagi manipulyatsiya hamda global miqyosdagi tendensiyalar yoritiladi. Ilmiy adabiyotlar va rasmiy manbalar asosida olib borilgan tahlillar, senzuraning afzalliklari va kamchiliklari haqida keng muhokama yuritadi.
References
1. Turdibekov, B.B. "Multimedia ma'lumotlarining manipulyatsiyasini aniqlashda mashinali o'qitishdan foydalanish." Innovative Development in Educational Activities, vol. 2, no. 11, 2023, pp. 238–248..
2. Safarov, B. (2020). Xiva va Qoʻqon meʼmoriy obidalarining ekologik sharoitlarda saqlanishi. Oʻzbekiston madaniy merosi jurnali, 4(2), 45-58
3. Karimov, B. (2023). Raqamli kriminalistika va raqamli dalillardan foydalanish tarixi. Society and Innovations, 4(7/S), 303–313. https://DOI: 10.47689/2181-
4. 1. Morozov, E. (2011). The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom. PublicAffairs.
5. Schmidt, E., & Cohen, J. (2013). The New Digital Age: Reshaping the Future of People, Nations and Business. Alfred A. Knopf. 1415-vol4-iss7/S-pp303-313
6. Tufekci, Z. (2017). Twitter and Tear Gas: The Power and Fragility of Networked Protest. Yale University Press.
7. Zeng, J. (2020). Great Firewall of China: How to Build and Control an Alternative Version of the Internet. Cambridge University Press.
8. Gillespie, T. (2018). Custodians of the Internet: Platforms, Content Moderation, and the Hidden Decisions That Shape Social Media. Yale University Press.
9. Mirzohidov, S. (2024). Raqamli tarix platformalarini yaratish va ularning didaktikasi. Journal of New Century Innovations, 66(2), 74–77. DOI: https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol4-iss7/S-pp303-313
10. Jamoatchilik fikrini shakllantiruvchi omillar. (2024). Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari, 32(2), 60–73. DOI: https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol4-iss7/S-pp303-313
11. Mahmudov, A. (2021). "Raqamli senzura va axborot xavfsizligi: O'zbekiston tajribasi". O'zbekiston Milliy Universiteti Ilmiy Jurnali, 2021 yil, 45-chi soni, 72-75 betlar. DOI: 10.34298/omnuj.2021.03.45.10.
12. Ismoilov, N. (2020). "O'zbekistonda axborot urushlari va internet senzurasining siyosiy ta'siri". Jurnalistika va Kommunikatsiya Tadqiqotlari (JKT), 2020 yil, 18-chi soni, 59-62 betlar. DOI: 10.22453/jkt.2020.18.059.
13. Rizayev, J. (2022). "O'zbekistonda raqamli axborot xavfsizligi va senzura: muammo va yechimlar". Axborot Texnologiyalari va Raqamli Innovatsiyalar Jurnali, 2022 yil, 9-son, 112-115 betlar. DOI: 10.3900/atrij.2022.09.112.
14. M. Zuboff (2019) ning "Surveillance Capitalism" https://doi.org/10.1007/s42438-019-00086-3
15. Shodiev, K. (2021). "Siyosiy senzura va ijtimoiy tarmoqlardagi manipulyatsiya: O'zbekistondagi holat". Markaziy Osiyo Tadqiqotlari Jurnali, 2021 yil, 4-son, 45-48 betlar. DOI: 10.3430/caj.2021.04.45.
16. R. Deibert (2020) ning "Reset: Reclaiming the Internet for Civil Society" April 2021Journal of Cyber Policy 6(4):1-19 DOI:10.1080/23738871.2021.1909090 LicenseCC BY-NC-ND 4.0
17. Karimov, S. (2020). "Axborot erkinligi va davlat nazorati: O'zbekiston misolida". O'zbekiston Matbuot Jurnali, 2020 yil, 16-son, 88-91 betlar. DOI:10.3652/omj.2020.16.088.
18. https://www.uzjournalist.uz
19. https://ict.uz